Η συλλογή υπογραφών είναι ένα ακόμα εργαλείο που χρησιμοποιείται κυρίως από ΜΚΟ για να δημιουργήσει πίεση στους λήπτες αποφάσεων να υιοθετήσουν ή να απορρίψουν συγκεκριμένα μέτρα.
Υπάρχουν τρία ήδη αξιοποίησης της συλλογής υπογραφών :
- H απλή δημόσια επικοινωνία του αριθμού των πολιτών που ζητάνε κάτι ή η επίδοση των υπογραφών στον αρμόδιο επίτροπο ή κάποιον άλλο αξιωματούχο
- Η κατάθεση των υπογραφών στην επιτροπή PETI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
- Η εξ αρχής οργάνωση της συλλογής ως «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών ωστέ να είναι υποχρεωμένη η Επιτροπή να εξετάσει το αίτημα
Ένα παράδειγμα της πρώτης κατηγορίας είναι το ψήφισμα που υπέγραψαν 150 000 πολίτες το 2016 και ζητούσε συγκεκριμένες ποινές ενάντια στον πρώην πρόεδρο της Επιτροπής Μανουέλ Μπαρόζο για την μεταπήδησή του στη τράπεζα Goldman Sachs.
Ένα ψήφισμα που κατατίθεται στην επιτροπή PETI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να αποτελούν έκκληση για την υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης θέσης από αυτό για ένα συγκεκριμένο ζήτημα.
Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι ο πιο περίπλοκος από τους τρεις τρόπους. Πρέπει να δηλωθεί πριν αρχίσει η συλλογή στην Επιτροπή και να πάρει πράσινο φως από αυτήν. Για να είναι υποχρεωμένη στη συνέχεια να εξετάσει αν το αίτημα είναι υλοποιήσιμο, πρέπει το κείμενο να συγκεντρώσει 1 εκατομμύριο υπογραφές στο ¼ των κρατών μελών (7). Μέχρι τον Ιούνιο του 2024 είχαν κατατεθεί 112 Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών. Από αυτές, 26 δεν έγιναν αποδεκτές από την Επιτροπή και 10 απαντήθηκαν. Οι υπόλοιπες είτε δεν κατόρθωσαν να συλλέξουν τον απαιτούμενο αριθμό ή βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη.
Στο υπό-κεφάλαιο για το καθορισμό της πενταετούς ατζέντας της ΕΕ αναφερθήκαμε επίσης στην πρακτική της συλλογής υπογραφών ανάμεσα στους υποψήφιους ευρωβουλευτές ώστε να προωθήσουν συγκεκριμένες υποθέσεις αφού εκλεγούν.
Όλοι οι παραπάνω τρόποι συλλογής υπογραφών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιχείρημα λόμπινγκ κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης συγκεκριμένων νομοθετημάτων. Τα επικοινωνιακά μηνύματα που χρησιμοποιούν οι οργανώσεις απέναντι από τη μία στους λήπτες αποφάσεων κι από την άλλη στο ευρύ κοινό είναι διακριτά, αλλά φέρνουν αποτελέσματα μόνο όταν είναι συμβατά μεταξύ τους.