Η διαπραγμάτευση στο Συμβούλιο της ΕΕ

Το Συμβούλιο παραμένει το λιγότερο διαφανές από όλα τα όργανα της ΕΕ. Στον ιστότοπό του διατίθενται νομοπαρασκευαστικά έγγραφα κι έγγραφα συνεδρίασης (ημερήσιες διατάξεις, πρακτικά, συμπεράσματα, ψηφοφορίες, αποτελέσματα), το ημερολόγιο των συναντήσεων στα διάφορα επίπεδα του και η λίστα των ομάδων εργασίας του όπου μπορούμε να εντοπίσουμε με ποιες νομοθετικές προτάσεις επιφορτίζεται η κάθε μία.

Καμία όμως πληροφορία δεν παρέχεται όσο αφορά τα στελέχη των κρατών μελών που διενεργούν τη διαπραγμάτευση και τις συναντήσεις τους με τους εκπροσώπους συμφερόντων. Το μέρος για να αναζητήσει κανείς τέτοιου είδους πληροφορίες είναι οι ιστοσελίδες των Μόνιμων Αντιπροσωπειών (MA) των κρατών μελών στις Βρυξέλλες ή των εκάστοτε προεδριών. Το επίπεδο διαφάνειας διαφέρει εντυπωσιακά ανά περίπτωση: κάποιες ΜΑ δημοσιεύουν το σύνολο των διπλωματικών ακόλουθων/απεσταλμένων επί μέρους υπουργείων που είναι επιφορτισμένοι με την παρακολούθηση των διαφόρων δημοσίων πολιτικών (πχ. Ρουμανία και Ιρλανδία μετά από αίτημα, ενώ άλλες περιορίζονται στη δημοσίευση των ονομάτων του Πρέσβη και του Αναπληρωτή Πρέσβη στην ιστοσελίδα τους (πχ.η Σουηδία). Κάποιες επίσης δημοσιεύουν τις συναντήσεις με ομάδες συμφερόντων είτε των δύο επικεφαλής, είτε του συνόλου των ακολούθων, αλλά οι περισσότερες δε δημοσιεύουν καθόλου τέτοιου είδους πληροφορίες.

Για πρώτη φορά το 2022, το Συμβούλιο έδωσε στη δημοσιότητα και τα έγγραφα με βάση τα οποία έγινε η διαπραγμάτευση πάνω σε συγκεκριμένο νομοθέτημα, κάτι το οποίο ίσως γενικευτεί στα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για κρίσιμη πληροφορία που επιτρέπει να εντοπιστεί η ακριβής στάση που κράτησε κάθε κυβέρνηση σε κάθε θέμα.

Έγγραφα εσωτερικής διαπραγμάτευσης στο Συμβούλιο μπορούν να βρεθούν και μέσω των κοινοβουλίων ορισμένων χωρών όπως η Γερμανία, η Δανία ή η Ολλανδία που με βάση την εθνική νομοθεσία οφείλουν να ενημερώνονται αναλυτικά από τις κυβερνήσεις τους.

Και οι τρίλογοι

Η διαδικασία των τριλόγων αποτελεί προνομιακό πεδίο δράσης των ομάδων συμφερόντων που έχουν καλές επαφές και στα τρία κύρια όργανα της ΕΕ. Οι θεσμοί διαπραγματεύονται μεταξύ τους αλλά στην ουσία και στο εσωτερικό τους και οι εκπρόσωποι συμφερόντων πραγματοποιούν δεκάδες συναντήσεις μαζί τους. Ευρείες συμμαχίες οργανώσεων συνηθίζουν επίσης να τους απευθύνουν ανοιχτές επιστολές σε αυτό το στάδιο.

Η αναζήτηση εγγράφων γι’ αυτή τη φάση είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Το βασικό εργαλείο που δίνεται στον ερευνητή είναι η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ με βάση την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι υποχρεωμένο να παρέχει μετά από αίτημα το πρόγραμμα και τις ημερήσιες διατάξεις των τριλόγων καθώς και τον πίνακα με τις τέσσερις στήλες (4 Column Table) με βάση τον οποίον γίνεται η διαπραγμάτευση, μέσα σε πέντε εργάσιμες μέρες.  

Με την υποχρεωτική δήλωση των συναντήσεων των ευρωβουλευτών θα μπορεί κανείς στο μέλλον να παρακολουθήσει και με ποιον συναντιούνται κατά τη διάρκεια των τριλόγων και μπορεί να κάνει το ίδιο παρακολουθώντας τις συναντήσεις της Επιτροπής (δες την επόμενη ενότητα). Όσο αφορά το Συμβούλιο η προσοχή και τυχόν αιτήματα δημοσίευσης θα πρέπει να απευθύνονται στην προεδρία που εκπροσωπεί το θεσμό στους τριλόγους.