Όταν μία νομοθετική πρωτοβουλία ανακοινωθεί στο νομοθετικό πρόγραμμα της Επιτροπής και οριστούν οι desk officer που είναι υπεύθυνοι για τη σύνταξή της, η πρώτη πηγή έμπνευσης που έχουν δυνητικά στη διάθεση τους είναι τα πορίσματα τυχόν σχετικών με το θέμα τους ομάδων εμπειρογνωμόνων (expert groups).
Τα expert groups συγκροτούνται για να συμβουλέψουν πάνω σε συγκεκριμένες θεματικές που μπορεί να αφορούν ένα ή και παραπάνω νομοθετήματα. Κάθε expert group υπάγεται σε συγκεκριμένη Γενική Διεύθυνση. Δημιουργείται με βάση κάποιο νομοθέτημα που το προβλέπει μαζί με το ρόλο που καλείται να επιτελέσει, είτε με επίσημη απόφαση της Επιτροπής, είτε με απόφαση κάποιας ΓΔ μετά από έγκριση της Γενικής Γραμματείας και του αρμόδιου Επιτρόπου.
Σήμερα λειτουργούν γύρω στα 600 expert groups. Ορισμένα μπορεί να λειτουργήσουν για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ άλλα μπορεί να παραμείνουν ενεργά για δεκαετίες. Ομάδες όπως το «High Level Working Group on Competitiveness and Growth», το «Stoiber Group on administrative burdens», το «CARS-21» ή η «Platform on Sustainable Finance» έχουν αποτελέσει το επίκεντρο σχεδιασμού στρατηγικής σημασίας ευρωπαϊκών πολιτικών.
Στα expert groups συμμετέχουν εκπρόσωποι των κρατών μελών αλλά και εκπρόσωποι συμφερόντων. Με την έννοια αυτή το όνομα τους παραλείπει να επισημάνει ότι αποτελούνται από ανθρώπους που έχουν μεν τεχνική – επιστημονική γνώση πάνω σε ένα θέμα, αλλά που εκπροσωπούν ταυτόχρονα και ο καθένας τους και κάποιο πολύ συγκεκριμένο συμφέρον, είτε αυτό είναι κρατικό, είτε οικονομικό, είτε κάποιου άλλου είδους (πχ. συμφέρον κάποια ιδιαίτερης ομάδας, κάποια συγκεκριμένη αντίληψη για το ποιο είναι το δημόσιο συμφέρον κα.). H χαμηλή συμμετοχή των πανεπιστημιακών είναι μια επιπλέον μαρτυρία του γεγονότος αυτού.
Το 2023 στο Μητρώο των expert groups βρίσκουμε 52.470 έδρες σε expert groups. Η πλειοψηφία τους καταλαμβάνεται από εκπροσώπους κρατών, αλλά σε 13.489 έχουν τοποθετηθεί εκπρόσωποι συμφερόντων. Παλιότερη έρευνα έχει δείξει ότι 2/3 περίπου των εκπροσώπων συμφερόντων που είναι μέλη των expert group εργάζονται για λογαριασμό κάποιας εταιρείας, ένωσης εταιρειών, συμβουλευτικής, δικηγορικής ή άλλου τύπου επιχειρηματικής οργάνωσης. Τα επιχειρηματικά συμφέροντα λοιπόν υπέρ-εκπροσωπούνται στα expert groups της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα συνδικάτα ή μη οικονομικές ενώσεις πολιτών συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι συνεταιρισμοί, οι ενώσεις ελευθέρων επαγγελματιών και οι μικροί και μεσαίοι αγρότες υπό-εκπροσωπούνται, παρότι εκπροσωπούν σωρευτικά και δυνητικά την πλειοψηφία των πολιτών της ΕΕ. Στα παρακάτω γραφήματα του ερευνητή Julian Schwartzkopff του European University Institute μπορούμε να δούμε τη σύνθεση των εκπροσώπων συμφερόντων που είναι μέλη των expert groups ανά Γενική Διεύθυνση (ΓΔ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στο Μητρώο των Ομάδων Εμπειρογνωμόνων (expert groups) μπορεί κανείς να βρει τις οργανώσεις και συχνά και τα ονόματα των συγκεκριμένων ατόμων που είναι μέλη, ημερήσιες διατάξεις και πρακτικά. Αποτελεί λοιπόν ένα σημαντικό εργαλείο ώστε να εντοπίσει κανείς τις κύριες ομάδες συμφερόντων που παρεμβαίνουν σε κάποια συγκεκριμένη δημόσια πολιτική.
Αφού λάβουν υπόψη τους τα πορίσματα των σχετιζόμενων με τη νομοθετική πρόταση expert groups, οι desk officers ενθαρρύνονται από τις οδηγίες της επιτροπής να προβούν σε «στοχευμένες διαβουλεύσεις με ενδιαφερόμενα μέρη [«stakeholders» που πρακτικά σημαίνει ομάδες συμφερόντων] όσο νωρίτερα στη διαδικασία όσο είναι δυνατό ώστε να εντοπίσουν διαφορετικές πλαισιώσεις του προβλήματος και πιθανά κενά γνώσης» (σελίδα 22).
Aφού αποκτήσουν μια γενική ιδέα της κατεύθυνσης στην οποία θεωρούν ότι πρέπει να κινηθεί η νομοθετική πρόταση, η αρμόδια ΓΔ δημοσιεύει μία ολιγοσέλιδη «πρόσκληση υποβολής στοιχείων» στην οποία αναφέρει τη νομική βάση, το αν πρόκειται για οδηγία ή κανονισμό, το βασικό σκεπτικό και τα πιθανά εργαλεία πολιτικής και καλεί τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τα στοιχειοθετημένα σχόλια τους μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία.
Στον ιστότοπο «Πείτε την άποψή σας» της Επιτροπής μπορεί κανείς αφού εγγραφεί δίνοντας ένα e-mail να βρει το σύντομο κείμενο βάση του οποίου γίνεται η αρχική αυτή διαβούλευση, αλλά και τις απαντήσεις που υποβλήθηκαν. Aποτελεί λοιπόν ένα δεύτερο σημείο εντοπισμού ομάδων συμφερόντων.
