Τo 2023, 13.489 εκπρόσωποι συμφερόντων ήταν μέλη σε expert groups της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να επηρεάσει κανείς τη κεντρική λογική των νομοθετικών παρεμβάσεων πάνω σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Όπως είδαμε και στον «Οδηγό συλλογής πληροφοριών», τα expert groups είναι η πρώτη πηγή έμπνευσης που αναζητούν οι desk officers της Επιτροπής που επιφορτίζονται με την προετοιμασία των νομοθετικών πρωτοβουλιών. Οι εκθέσεις των expert groups ενδέχεται να έχουν άλλωστε ήδη επηρεάσει τις πρώτες οδηγίες που έχουν λάβει οι desk officers αυτή από τη διοικητική (διευθυντής, γενικός διευθυντής, επικεφαλής μονάδας) και πολιτική (γραφείο επιτρόπου) ιεραρχία τους.

Σε ειδικά σεμινάρια που οργάνωνε κάποτε το European Training Institute, μια σχολή λόμπινγκ που έχει δημιουργηθεί από λομπίστες για λομπίστες, για τη χρήση των συμβουλευτικών ομάδων της ΕΕ, μια από τις βασικές υποδείξεις ήταν ότι μια ομάδα συμφερόντων μπορεί να προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη δημιουργία ενός expert group. Αν η Επιτροπή δεχτεί αυτό κατά κανόνα σημαίνει ότι η συμμετοχή της συγκεκριμένης ομάδας συμφερόντων είναι εγγυημένη και κατά πάσα πιθανότητα, ότι θα έχει κι ένα αρκετά σημαντικό ρόλο μέσα σε αυτό.

Ένα πρόσφατο σχετικό παράδειγμα είναι το  «EU Energy Platform Industry Advisory Group» που δημιουργήθηκε το Σεπτέμβριο του 2022 μετά από σχετική πρόταση που έκαναν στην Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν οι διευθύνοντες σύμβουλοι των ενεργειακών εταιρειών που είναι μέλη της Στρογγυλής Τράπεζας των Βιομηχάνων (European Round Table) σε συνάντηση που είχαν μαζί της στις 23 Μαρτίου 2022. Το εν λόγω expert group αποτελεί βασικό εργαλείο των ενεργειακών εταιρειών για να προωθούν την υλοποίηση από πλευράς ΕΕ της αύξησης των δυνατοτήτων εισαγωγής υγροποιημένου αερίου (LNG), ως κύρια απάντηση στην ενεργειακή κρίση.

Οι αντικειμενικοί όροι συμμετοχής στα expert groups είναι πολύ διαφορετικοί για τα εταιρικά λόμπι από ότι για τα μη εταιρικά. Η ουσιαστική συμμετοχή σε αυτά απαιτεί τη διάθεση αρκετά υπολογίσιμων πόρων. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλείας τους δεν είναι οι συναντήσεις αλλά τα καθήκοντα με τα οποία επιφορτίζονται τα μέλη τους ανάμεσα σε αυτές. Οι πολυεθνικές εταιρείες και οι ομοσπονδίες τους μπορούν να διαθέσουν ολόκληρες ομάδες που να εργάζονται αποκλειστικά πάνω σε ένα expert group. Oι ΜΚΟ και τα συνδικάτα συχνά παραπονιούνται ότι δεν έχουν το απαραίτητο προσωπικό. Μετά από καμπάνιες ΜΚΟ για πιο ισορροπημένα expert groups και παρεμβάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που χρησιμοποίησε τις εξουσίες του πάνω στον ετήσιο προϋπολογισμό, η Επιτροπή δέχτηκε να πληρώνει κάποια per diem στους εκπροσώπους συμφερόντων με λιγότερη οικονομική άνεση. Η ανισομέρεια ωστόσο παραμένει κάτι που εκφράζεται στο γεγονός ότι τα εταιρικά συμφέροντα κάνουν πολύ περισσότερες αιτήσεις συμμετοχής στα expert groups από τα υπόλοιπα και καταλαμβάνουν τα 2/3 περίπου των μη κυβερνητικών εδρών.  

To δομικό πλεονέκτημα που έχουν οι πολυεθνικές εταιρείες, θέτει διαρκώς υπό αίρεση τη χρησιμότητα της συμμετοχής για τις ΜΚΟ και τα υπόλοιπα μη εταιρικά  λόμπι: είναι προτιμότερο να συμμετέχουν εξαντλώντας τα περιθώρια προώθησης των θέσεων τους ή να μη συμμετέχουν ώστε να μην νομιμοποιούν ως πλουραλιστική μια διαδικασία στην οποία στο τέλος πάντα χάνουν;

To 2022, πέντε ΜΚΟ (BEUC, Birdlife, ECOS, T&E και WWF) αποχώρησαν από τη Πλατφόρμα για ένα βιώσιμο χρηματοπιστωτικό τομέα (Platform on Sustainable Finance) στην οποία είχαν επενδύσει με τη δουλειά τους για την προώθηση σημαντικού κομματιού των προτεραιοτήτων τους καταγγέλλοντας σε κοινό τους γράμμα ότι η λειτουργεία της δε βασίζεται στην επιστημονική τεκμηρίωση, αλλά σε πολιτικές παρεμβάσεις από την Επιτροπή. Εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά με την ισορροπία της σύνθεσης της και δήλωσαν ότι η απόφαση της Επιτροπής να τις αγνοήσει και να προχωρήσει στη συμπερίληψη φυσικού αερίου και τη πυρηνικής ενέργειας στις επενδύσεις που χαρακτηρίζονται ως «πράσινες» θέτει την ΕΕ σε θέση διεθνούς ουραγού στην περιβαλλοντική ταξινόμηση των επενδύσεων πίσω από χώρες όπως η Κίνα, η Νότα Αφρική, η Κολομβία και το Μπαγκλαντές.    

Ακαδημαϊκοί όπως η Cécile Robert έχουν αναλύσει πώς οι ιδιότητες του επιστήμονα, του εμπειρογνώμονα, του λομπίστα, συνδικαλιστή ή ακτιβιστή και του πολιτικού διαπραγματευτή αναμειγνύονται αντί να αυτό-αποκλείονται μέσα στο εσωτερικό των expert groups[1].

[1] Cécile Robert (dir), Les groupes d’experts dans le gouvernement de l’Union européenne, politique européenne 32, Paris, L’Harmattan, 2010.